‘Ben jij een klimaatoptimist, een klimaatontkenner of een klimaatdepressieveling?’. Dankzij het Symposium Klimaatstemming op 9 juni, heb ik kennisgemaakt met deze drie houdingen ten opzichte van de klimaatverandering. Mmm… ik vraag me af wat nou de juiste houding is…

Klimaatstemmingen

Vele journalisten en wetenschappers, die zich in de klimaatverandering verdiepen, worden klimaatdepressief, volgens journaliste Sanne Bloemink. Ze is er zelf een goed voorbeeld van. Programmamaakster Evanne Nowak vraagt zich wanhopig af hoe er een behandeling kan zijn voor haar klimaatdepressie als er geen behandelplan is voor de planeet?! Organisator Wouter Kusters leek zelfs wel zin te hebben in het einde der (menselijke) tijden, die door sommige wetenschappers aangekondigd wordt. Een beetje zoals we vroeger met Doe Maar meezongen: ‘Laat maar vallen, want het komt er toch wel van’. Dankzij denker des Vaderlands René ten Bos ken ik nu ook het Russische perspectief: het smelten van de IJszee wordt daar gezien als een politieke en commerciële kans. Een mooi staaltje omdenken? Of kortzichtig en egoïstisch? Overigens wordt Nederland dankzij de klimaatverandering een steeds beter wijnland, dat vind ik dan wel weer fijn.

Amersfoort aan Zee

GGZ-psycholoog Jaap van der Stel schetste uiteenlopende (psychische) gevolgen van klimaatverandering, zoals de stress van klimaatvluchtelingen. Ik zie dan gelijk beelden van Afrikanen die de droogte ontvluchten. Jij ook? Of zie jij soms een beeld van jezelf, die huis en haard moet verlaten, omdat de Nederlandse kust intussen begint bij Amersfoort aan Zee? Geen onrealistisch idee, wist klimaatspecialist Leo Meyer ons te vertellen. Dit beeld zou toch een hoop mensen in ons eigen land in beweging moet zetten om ideeën te bedenken, hoe we daar  mee om moeten gaan, zou je zeggen. Een politiek speerpunt. Hoogste prioriteit bij de overheden. Waarom lijkt dat dan toch niet zo te zijn? Is het onderwerp te groot om tot je bewustzijn toe te laten? Overigens blijken mensen eerder in beweging te komen als je de klimaatverandering ‘opwarming van de aarde’ noemt!

Klimaatfobiebestrijders

Toen ik tijdens het symposium wat citaten op Twitter had geplaatst, kreeg ik direct reacties van fanatieke klimaatfobiebestrijders. Die bleken ook te bestaan?! Ook in dit perspectief heb ik me even ondergedompeld. En ik moet je zeggen, de overtuiging dat er niets aan de hand is met het klimaat, voelt wel lekker. Licht. ‘Stel nou dat al die klimaatwetenschappers elkaars aannames overgenomen hebben en dat hun onheilstijdingen op niets zijn gebaseerd?’, schreef een man en dat vond ik best een prettig idee. Tegelijkertijd is het toch wel lastig te ontkennen dat het klimaat snel aan het veranderen is. De  tekenen – van smeltende ijsmassa’s, grote droogtes, overstromingen tot extremer weer in ons eigen kikkerlandje – vallen toch moeilijk te negeren? En dan al die wetenschappers die zich er echt in verdiept hebben, die zeggen dat de verandering steeds sneller gaat, mede door toedoen van de mens. En stel nou, dat de mens met zijn waanzinnige CO2-uitstoot toch niet (mede)oorzaak ervan zou zijn? Dan nog is de verandering een feit en zullen we ons erop moeten aanpassen. Met onze kop in het zand steken, maken we het onszelf alleen maar moeilijker.

Klimaatpragmaticus

Mmmmaar… om er nou helemaal depressief van te worden of verlekkerd te gaan zitten wachten op het einde der tijden, gaat mij te ver. Dan doe je het leven ook geen recht aan. Klimaatwetenschapper Leo Meyer schetste een beeld waar ik mee kan leven: er is geen sprake van een apocalyps, maar van een geleidelijke verandering, waar we mee moeten leren omgaan en die we deels kunnen stoppen. Hij waarschuwde wel voor magisch denken; alle kaarten inzetten op geniale technische oplossingen om het tij te keren, is dom gokken. Maar we leven nog en laten we dat bewust(er) doen. Meyer gaf aan dat – naast fossiele energieopwekking -vliegverkeer en vleesproductie een groot effect hebben op de opwarming van de aarde. Ik wil dat graag ter harte nemen. Minder of niet vliegen en minder of geen vlees eten is best te doen, toch? Bovendien levert de klimaatverandering ook kansen en uitdagingen. Meer groen in de stad is een oplossing voor de toegenomen hitte en hoosbuien. Velen hebben een mooie taak om slimme oplossingen te bedenken voor de stijgende zeespiegel en voor niet-fossiele energiewinning. En wij psychologen hebben nog een hoop te onderzoeken over bewustwording, psychische gevolgen en manieren om mensen te ondersteunen bij het ontwikkelen van veerkracht om de veranderingen aan te kunnen. Oeps… ben ik nu toch een soort klimaatoptimist geworden? Of…meer een klimaatpragmaticus