Dit is mijn column in het Tijdschrift voor Coaching nummer 3-2020, met als thema ‘chaos’.

Chaos is een van de meest ondergewaardeerde fenomenen in coaching en in het leven in het algemeen. Chaos wordt geassocieerd met wanorde of verwarring. En dat vinden de meeste mensen iets wat je moet vermijden. We willen juist orde en grip op zaken. Grip op onszelf, maar vooral op anderen en op de wereld om ons heen. Daarom creëren we systemen, protocollen, wetten en (Corona)maatregelen. Alsof we daarmee de chaos, die inherent is aan de wereld waartoe we behoren, kunnen afwenden. Grip is een illusie, maar wel eentje die rust geeft. Chaos veroorzaakt juist onrust en onzekerheid. Waar chaos heerst, verlies je de grip.

Provocatief coachen en chaos

En dat is precies waar ik als provocatieve coach gebruik van maak. Ik coach graag eigenwijze mensen en die zijn vaak geneigd met hun denkkracht een stevige grip te houden op alles. Hoe kun je hen dan toch van dienst zijn bij het doorbreken van hardnekkige gedrags- en gedachtepatronen? Met chaos! Als mijn coachee enigszins geagiteerd uitroept: ‘Waar gaat dit nou weer heen?!’ zit ik op de goede weg. En als de coachee bij vertrek zegt dat hij of zij nogal in verwarring is, zie ik dat als een bevestiging van de effectiviteit van de coachingsessie.

Hoe dan?

Hoe creëer je chaos in het hoofd en lichaam van je coachee? Nou, door dát te doen wat je coachee niet verwacht. Bijvoorbeeld door je fantasie te gebruiken en absurde metaforen, verklaringen en oplossingen uit te werken. Of door te spelen met paradoxen en met de coachingsrelatie. Je coachee wordt zo op ongrijpbare wijze uit zijn vaste denkstructuren gehaald. Dit doe je allemaal wel heel liefdevol en goed afgestemd op de doelen en het proces van de coachee, uiteraard.

 Het ‘niets’

Chaos was in de Griekse mythologie het ‘niets’ waar de goden uit ontstonden. Of, zoals mijn destijds vijfjarige dochter zei: ‘die onzichtbare stof waar al het leven uit ontstaat’. (Waar ze dat nou vandaan had, is me nog steeds een raadsel.) Kortom; chaos is de bron van waaruit het nieuwe kan verrijzen. Daarom gun ik mijn coachees hun chaos: de leegte, het niet-weten, de ruimte van waaruit zij nieuwe gedachten, gevoelens en gedragingen kunnen ontwikkelen.

Maar ja, als je je coachee deze chaos gunt, moet je zelf je (illusie van) grip op je coachee loslaten…

Lees meer columns en artikelen.

Wil je zelf ook zo gaan coachen? Misschien is dan de workshop De Uitdager (provocatief coachen) iets voor jou?