‘Ons land heeft nu een sterke premier nodig, die zegt hoe het zit met dat Corona en wat we precies moeten doen om het te stoppen! Net zoals hij moet zorgen dat er niet zoveel fake news verspreid wordt, door duidelijk aan te geven wat waar is en wat niet’, zei de journaliste tijdens het interview, dat ze mij aan het afnemen was.

‘Dus de premier moet als alwetende autoriteit optreden volgens jou?’, checkte ik. ‘Ja, precies, daar hebben mensen nu behoefte aan!’.

Alwetende vader

En dat begrijp ik wel. Dat veel mensen verlangen naar die sterke vader, die alles weet en kan. Eén van de meest ontluisterende ervaringen van een mens is immers het moment dat je vader van zijn sokkel valt. Wanneer je ontdekt dat je vader ook maar een gewoon mens is met alle beperkingen van dien. Diep in ons hart blijven we hopen dat die alwetende vader toch bestaat en ervoor zorgt dat alles goed komt.

God en co

Gelukkig hebben we God, die de rol van de alwetende vader met liefde vervult. Ook geestelijken nemen die rol graag op zich, net zoals leraren en spirituele en aardse leiders. Sommigen omdat ze zelf in hun omnipotentie geloven, anderen omdat hun volgers dat doen en de combinatie van beide is natuurlijk ijzersterk.

Illusie

IJzersterk en tegelijkertijd een illusie. Niemand heeft immers de hele waarheid in pacht. En nu al helemaal niet, in deze bijzondere omstandigheden, die niemand eerder heeft meegemaakt. Er heerst veel angst door het oprukken van het onbekende virus en de beelden en cijfers van doodzieke en overleden mensen. We voelen ons onzeker over wat de toekomst ons gaat brengen. Angst en onzekerheid doen het verlangen naar die alwetende autoriteit toenemen:  “Als we doen wat papa zegt, komt alles goed”.

Onderdrukking

Waar de een verlangt naar die geruststellende autoriteit, die ons gaat redden als we maar gehoorzamen, krijgt de ander daar juist stress van. Een oude vriend vertelde me, met behoorlijk wat emotie, dat hij de autoriteiten – de politiek, overheid en de media – niet meer vertrouwt. Hij is boos dat ‘ze’ zijn vrijheid beperken en dat ‘ze’ hem een waarheid opleggen. ‘Open je ogen’, zo spoorde hij mij aan, ‘dan zie je dat we allemaal voorgelogen worden over Corona. Het is één groot excuus van de leiders om ons, het volk, te onderdrukken. ‘Ze’ pakken bewust onze vrijheid af en maken ons tot makke schapen om daarmee hun behoefte aan macht te vervullen’.

Ik wil dit niet!

Toen ik doorvroeg over waarom het hem zo emotioneerde, ontdekten we zijn gevoeligheid voor de alwetende autoriteit. Het bleek een restant te zijn uit zijn jeugd in een streng gereformeerde gemeenschap, waaruit hij zich met moeite heeft losgeworsteld. ‘De eerste helft van mijn leven zei de kerk mij wat waar was, wat ik moest geloven en doen. En nu zijn het de politici. Ik wil dit niet!’

Stukjes waarheid

Mijn idee is het volgende. Of je er nu naar verlangt, of juist boos en bang van wordt, de alwetende autoriteit bestaat niet. De ‘grote waarheid’ ook niet, althans we kennen hem niet. Er is vooral veel dat we niet weten. Autoritaire leiders bestaan wel. Geloof ook. En er is de wetenschap, die in ieder geval als doel heeft om stukjes waarheid te ontdekken waaruit de wereld is samengesteld. Daarnaast hebben we allemaal onze eigen opgedane inzichten en kennis en, in meer of minder mate, ons gezonde verstand.

Radicale Open Interesse

De grote opdracht, waar me met zijn allen voor staan, is die stukjes waarheid bij elkaar te brengen, om tot een optimaal inzicht te komen over wat er aan de hand is en wat ons te doen staat. Dat gaat beter als we openstaan naar elkaars inzichten, ook als die niet stroken met je bestaande ideeën. Als we naar elkaar luisteren vanuit Radicale Open Interesse (R.O.I).  Dan schort je je eigen overtuigingen even op om die van de Ander te kunnen horen. Daarmee bedoel ik niet dat je je geest zo ver openzet dat je hersens eruit vallen. Nee, blijf asjeblieft wel kritisch nadenken. Met R.O.I. kun je echter informatie ontvangen die afwijkt van wat je al wist en kun je onderzoeken of die wat toevoegt aan jouw waarheid van dat moment.

Wijsheid ontwikkelen

In deze crisistijd heeft in mijn ogen iedereen de verantwoordelijkheid om na te denken over wat er op ons af komt. Om jezelf en elkaar gewetensvol te informeren. Eerlijk te zijn over de validiteit van de informatie die we aan elkaar doorgeven. Elkaar respectvol en kritisch te bevragen. Dan kunnen we optimaal, met de beperkte kennis, toch belangrijke beslissingen nemen, zowel individueel als collectief. Dan kunnen we met wijsheid ons handelen afstemmen op wat goed is voor de samenleving.

 Of je wentelen? 

Het is geen kleine opgave om in het midden van al het geroeptoeter een open en autonome positie in te nemen en alle kanten te onderzoeken. Je scharen bij een van de twee tegengestelde polen – voor of tegen de autoriteit en diens Coronamaatregelen – en je wentelen in je eigen gelijk, is waarschijnlijk makkelijker. Toch is het open blijven staan naar elkaar nodig om zo goed mogelijk uit deze crisis te komen. We vormen nu eenmaal een geheel met elkaar: de samenleving, de mensheid, en de wereld waarin we leven.

Niet-weten

Juist nu we snakken naar alwetendheid en zekerheden, zullen we het niet-weten moeten leren verdragen. En met elkaar de grootst mogelijke wijsheid ontwikkelen. Yes, we can!

In mijn TEDxTalk presenteer ik Radicale Open Interesse (R.O.I.)  als antwoord op de doorschietende radicalisering en polarisatie.

Deze blog vindt u wellicht ook interessant: Dankzij of ondanks de trainer?

Heb je behoefte om je eigen gedachten en gevoelens te onderzoeken? Dan maken we toch een afspraak voor een coachingsgesprek! De meeste gesprekken voer ik in deze tijd buiten, wandelend.