Stel je eens voor dat, bijvoorbeeld gedurende een dag, iedereen elkaars gedrag positief zou interpreteren en er ook als zodanig op zou reageren. Wat zou er dan veranderen? Ik denk een heleboel! Je wordt er in ieder geval een stuk relaxter van. En je omgeving een stuk vreedzamer. Lees verder over mijn vijf inzichten die mij rust, ontspanning en nog mooiere ontmoetingen hebben gebracht.

Kerstspirit
Eerste kerstdag zat ik achterop de fiets bij mijn lief op weg naar de woonboot van mijn zus. Het was koud en donker en we reden op een slecht verlicht Amsterdams fietspad. Er kwam zo’n scooter aan, die eigenlijk te breed en te snel is voor het smalle fietspad, met twee opgeschoten jongens met een Noord Afrikaans uiterlijk. Ik waarschuwde mijn vriend dat een scooter er langs wilde en trok mijn benen in. De bestuurder van de scooter reed langzaam en voorzichtig langs ons en keek mij vriendelijk aan en zei: ‘Het lukt wel, hoor, en een fijne avond verder!’. Even later kwam er weer een scooter, die ons voorzichtig passeerde en we kregen niet alleen een glimlach, maar ook nog een ‘fijne kerst!’ toegeworpen van deze jongeman. ‘Zo’, zei mijn lief, ‘van mijn vooroordelen over de asociale scooterrijdende Marokkaanse jongens is vanavond niet veel overgebleven’. Hoe mooi is dat? We hadden de ware kerstspirit te pakken die avond.

Inzicht 1: een negatief oordeel is snel geveld
Dit voorval deed mij weer beseffen hoe snel we een oordeel hebben over (het gedrag van) een ander. Onbewust ontwikkel je bij iedere ontmoeting een theorie over de persoonlijkheid en motieven van de ander. Vervolgens denk je dat die theorie de objectieve weergave van de situatie is. Dat doe je over vreemden, collega’s, maar soms ook over je meest naasten, bijvoorbeeld over je geliefde of je kind. Laatst betrapte ik mijzelf bijvoorbeeld op de gedachte dat mijn dochter mij bewust aan het negeren was toen ze niet reageerde op mijn verzoek te stoppen met spelen en haar speelgoed op te ruimen.

Inzicht 2: je bouwt er zelf frustratie, boosheid en stress mee op
Door die snelle oordelen en het toeschrijven van negatieve intenties, creëer je je eigen frustratie en boosheid. Als ik denk dat mijn dochter mij bewust negeert, voel ik een heftige boosheid in mij opkomen. Als ik denk dat iedere scooterrijder een asociaal is, die mij van de sokken wil rijden, voel ik continu stress als ik door Amsterdam fiets. Ga maar eens na wanneer jij frustratie, boosheid of spanning voelt, wat zijn dan jouw aannames over de ander?

Inzicht 3: je kunt ook kiezen voor een positief oordeel
Jaren geleden kreeg ik het boek Geweldloze communicatie van Marshall Rosenberg onder ogen en daar heb ik nog steeds veel plezier van. Het heeft mij bewust gemaakt van de mogelijkheid om andermans gedrag te duiden als een positieve intentie, namelijk zijn of haar eigen behoeftebevrediging. Op zich is het niet eens moeilijk om jezelf ervan te overtuigen dat ieder mens handelt met het doel zijn of haar eigen behoeften te bevredigen. Het geldt immers ook voor jezelf. Er is geen inherente slechtheid of kwade intentie, er zijn slechts verlangens en behoeften.

Inzicht 4: het effect is belangrijker dan de waarheid
Regelmatig word ik voor naïef uitgemaakt als ik zeg dat ik uitga van positieve intenties van mensen. Mijn beeld van de ware aard van de mens zou veel te rooskleurig zijn. En misschien is dat ook zo. Ik ontken overigens niet dat anderen mij met hun gedrag soms in de weg kunnen zitten of schade kunnen berokkenen. Nee, daarvan heb ik mijn portie in dit leven ook best gehad. Alleen ik zie dat meer als collateral damage. Ik denk namelijk echt niet dat de ander bewust handelt met het doel mij kwaad te doen. Waarom zou die? Eigenlijk doet het er ook niet toe wat de waarheid over de aard van de mens is. Interessanter is wat de effecten ervan zijn als je uitgaat van negatieve of juist van positieve intenties.

Inzicht 5: het levert nogal wat op
Dankzij de aanname van de intrinsiek positieve intentie van de ander, bouw ik veel minder negatieve emoties of stress op. Ik blijf ik meer ontspannen en ik kan vrijer reageren. Daardoor kan ik mijn eigen behoeften beter bevredigen. Als ik al frustratie of boosheid ervaar, dan blijft die niet meer zo lang hangen. Vroeger lag ik nog wel eens een nachtje te piekeren als iemand mij onheus had bejegend in mijn beleving. Met de gedachte dat de ander het niet deed om mij dwars te zitten, maar omdat hij of zij een eigen behoefte probeerde te bevredigen, krijg ik mijzelf weer lekker rustig.

Bovendien krijg ik een veel mooier contact met de ander. Terug naar het voorbeeld met mijn dochter. Vanuit de basale aanname dat iedereen handelt vanuit een positieve intentie, zie ik een heel andere situatie. Dan zie ik een kind dat volledig opgaat in haar spel. Mijn dochter beschreef het eens zo: ‘Mama, ik was even zo met mijzelf bezig, dat ik je wel iets hoorde zeggen, maar dat ik niet gehoord heb wat je zei’. Met deze interpretatie van haar gedrag voel ik mij kalm en liefdevol naar mijn dochter. Hierdoor ben ik dan in staat om haar rustig nogmaals te vragen om haar spel af te ronden.

Andere positieve effecten
In je persoonlijke leven en contacten kan zo’n houding, die uitgaat van de positieve intentie van de ander, je dus veel opleveren. Met je familie, vrienden en bekenden, maar ook met anderen. Ik heb dankzij deze open houding de meest mooie ontmoetingen met vreemden, zomaar op straat soms. Zoals toen een – naar later bleek zeer interessante – man op mijn teen ging staan, of toen een een ietwat oververmoeide moeder haar kinderwagen mijn buik in reed. Zij is nu een goede vriendin van me.

Lucht in lastige situaties
Ook als je je in een lastige situatie bevindt, kan de aanname van de positieve intentie je van dienst zijn. Ik denk bijvoorbeeld aan ouders in een vechtscheiding. Als die elkaars gedrag zouden interpreteren als voortkomend uit (onbevredigde) behoeften, dan komt er wellicht ruimte om elkaar weer te kunnen horen en zien. De muur van wantrouwen en haat brokkelt dan een beetje af. Er ontstaat dan misschien zelfs de mogelijkheid om met elkaar over die onbevredigde verlangens en behoeften te praten.

Positiever wereldbeeld
En laten we nog eens wat verder kijken. Als bijvoorbeeld ook  journalisten wat meer uit zouden gaan van positieve intenties van mensen, zouden heel wat nieuwsberichten een andere lading krijgen. Ik denk bijvoorbeeld aan de foto van die Oekraïener die bij de reststukken van de MH17 een knuffeltje omhoog hield en toen in de media werd weggezet als een respectloze hufter. De man bleek echter juist zijn medeleven en respect te hebben willen tonen, zoals later bleek. En zelfs al was dat niet zo geweest, wat schieten we ermee op ons druk te maken over de man? Met het voelen van woede en haat doe je vooral jezelf geweld aan. Het brengt niet het beste in de mens naar boven.

Negatieve interpretaties kunnen woede, haat en angst zaaien. Neutrale of positieve interpretaties creëren openheid, geweldloze communicatie en een meer vreedzame samenleving. (Ja, een beetje ambitie heb ik wel :))

Probeer het gewoon eens
Ik raad je aan om het gewoon te doen. Je kunt simpelweg besluiten vanaf nu uit te gaan van positieve intenties van iedereen. Al doe je het maar een dagje, gewoon als experiment. Geef het een kans en geniet van wat het je oplevert!

In mijn coachings, zeker ook die voor stellen en teams, werk ik hier regelmatig mee. Het levert meestal verrassend veel begrip voor en verbinding met elkaar op. In mijn laatste boek kun je er meer over lezen.

Internationale dag
Er zijn (inter)nationale dagen voor van alles, van het vrije woord tot warme truiendag. Wat dacht je van een internationale dag van de positieve interpretatie van elkaars gedrag?!